ÇEVRE BİLİNCİ
''Çevre bilincinden amaçlanan, birçok
bilim adamının da vurguladığı gibi çevre bilgisi, çevreye olan tutum ve
çevreye yararlı davranışladır. Bunları çok kısa olarak şu şekilde
açıklayabiliriz:
Çevre bilgisi:
Çevreye ait sorunlar, bu sorunlara aranan çözüm yolları, ekolojik alandaki
gelişmeler ve doğa hakkındaki tüm bilgilerdir.
Çevreye yönelik tutumlar: Çevre sorunlarından
kaynaklanan korkular, kızgınlıklar, huzursuzluklar, değer yargıları ve çevre
sorunlarının çözümüne hazır bulunuşluk gibi kişilerin çevreye yararlı
davranışlara karşı gösterdikleri olumlu veya olumsuz tavır ve düşüncelerin
hepsidir.
Çevreye yararlı davranışlar: Çevrenin
korunması için gösterilen gerçek davranışlardır. Bu tür davranışlar
literatürde, çevre dostu veya çevreye yararlı davranışlar olarak yer
almaktadır. Ancak şimdiye kadar çevre bilinci alanında gerçekleştirilen
araştırmalar, çevre bilgisinin, çevreye yararlı davranışlar üzerine olan
etkisinin düşük olduğunu ve evreye yönelik olan tutumların da çevreye yararlı
davranışlar üzerinde çok fazla anlamlı olmadığını göstermiştir. Çevre bilincine
sahip kişi, çevre dostu davranışların yanı sıra, çevrenin bozulmasına tarafsız,
duyarsız kalmayan, egoist davranmayan ve sadece kişisel kazanımlarını hırsa
dönüştürmeyen kişidir.
ÇEVRE BİLİNCİ ARAŞTIRMALARINDA GÖZ ÖNÜNDE TUTULMASI
GEREKEN HUSUSLAR
Çevrenin korunmasına yönelik
davranışların araştırılması, çevre bilincine yönelik yapılan hemen hemen bütün
ampirik çalışmalarda olduğu gibi zordur. Bu zorluk, araştırmaya katılan
bireylerin davranışlarının tek tek gözlenememesi ve sadece sözlü olarak ifade
edilen davranışlarla sınırlı kalınması yanı sıra, araştırmalarda kullanılan
yöntemlerden de kaynaklanmaktadır. Bunlar kısaca şu şekilde açıklanabilir: Bu
güne kadar yapılan çevreye yararlı davranışları konu alan ampirik
araştırmalarda davranışla ilgili sorular sadece bir alandan sorulmuştur
(örneğin; sadece çöplerin ayrıştırılması veya toplu taşıma araçlarının kullanılması
gibi konulardır). Bu şekilde yapılan bir çalışmada, bireylerin söz konusu
alandaki davranışı yapıyor olmaları çevreye yararlı diğer davranışları da
yapıyor olduğunu göstermez. Böylece araştırmada bireylerin çevreye yararlı
davranışları veya çevre bilinçleri hakkında yeterli genel bilgi elde edilemez.
Bundan dolayı sadece sınırlı alanlardan değil
çevreye yararlı birçok davranış alanlarından sorular
araştırmaya aynı zamanda alınmalıdır. Ancak bu şekilde elde edilen bilgiler
ışığı altında bireylerin çevreye yararlı ya da zararlı davranışları hakkında
sağlıklı bir yorum yapılabilir. Araştırmalardaki diğer bir sorun ise, çevrenin
korunması için bireylerin kendi rahat yaşamlarından ne kadar fedakârlık
yapabilecekleri hakkında bilgi sağlayacak sorulara ankette hemen hemen hiç yer
verilmemesidir. Örneğin; bir kişinin evinin yakınında bulunan şişe
kumbaralarına şişeleri götürmesi onun için çok zor bir davranış değildir. Buna
karşın, şişe kumbarası kişinin evinden birkaç kilometre uzaklıkta ise,aynı kişi
bu davranışı yine gösterebilecek midir? Bundan dolayı, yapılacak araştırmalarda
kişi veya kişilerin çevreye yararlı bir davranış için maddi veya manevi olarak
ne kadar fedakârlıkta bulunabilecekleri de göz önünde bulundurulmalıdır.
Bunların dışında araştırmaya alınacak çevrenin korunmasına yönelik
davranışların gerçekten çevrenin korumasına yönelik olup olmadığı da dikkate
alınmalıdır.''
Çevre bilinci ile ilgili yazılmış olan diğer makalelere ulaşmak için tıklayınız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder